“Mary có một con cừu nhỏ với bộ lông trắng như tuyết… một ngày nọ, nó theo cô đến trường, và tất nhiên điều này là trái quy định”.
Đoạn trích trên là từ một bài đồng dao tiếng Anh mẫu giáo có vẻ đơn giản. Nhưng tuy nhiên, khi dịch nó sang một ngôn ngữ khác hoặc một nền văn hóa khác, mọi thứ có thể sẽ không còn đơn giản như vậy. Ví dụ: Con cừu con ấy là đực hay cái? Điều gì đã vi phạm quy tắc, một con cừu đi học, hay một cô gái?
Mặc dù điều này có vẻ ngớ ngẩn đối với nhiều người, nhưng nó không phải là một vấn đề đáng cười trong dịch thuật. Trên thực tế, các vấn đề về giới tính tạo ra rất nhiều câu hỏi trong quá trình dịch thuật, nó không chỉ là một bản dịch sai có thể thay đổi cả ý nghĩ của văn bản, mà còn có thể gây ra nhiều phản cảm. Trong bài viết ngày hôm nay, chúng tôi sẽ giải đáp thắc mắc cho bạn với những thông tin về Vấn đề giới tính trong dịch thuật.
Tìm Hiểu 3 Vấn Đề Giới Tính Chính
Giới tính ngữ pháp
Giới tính này dùng để chỉ giới tính được gán cho danh từ. Có một số ngôn ngữ giải quyết được điều này và số còn lại thì không. Có hai vấn đề chính nảy sinh khi dịch giữa hai hệ thống này:
Ngôn ngữ nguồn sử dụng mạo từ hoặc đại từ dành riêng cho giới tính, nhưng ngôn ngữ đích không có như vậy. Đôi khi việc sử dụng theo giới tính của từ “you” có thể chỉ là ngữ pháp, điều quan trọng là “you” đề cập đến một cậu bé hay một cô gái trong bối cảnh văn bản. Vì tiếng anh không có từ dành riêng cho giới tính cho “you”, nên người dịch phải tự giải quyết vấn đề này.
Ngôn ngữ nguồn không có mạo từ hay đại từ dành riêng cho giới tính, nhưng ngôn ngữ đích thì có. Mặc dù trong tiếng Anh chỉ có thể nói là son hoặc girl, nhưng việc đặt “el” trước sol hoặc “la” trước fille không phải là vấn đề khi dịch sang tiếng Tây Ban Nha hay tiếng Pháp. Vấn đề nảy sinh ở đấy khi giới tính trong ngôn ngữ nguồn không được xác định và điều này có thể thay đổi ngữ cảnh trong ngôn ngữ đích. Hãy quan sát trường hợp sau: “I do” (tôi làm); không có giới tính nào được kết hợp với đại từ “I” (tôi) trong nhiều ngôn ngữ, không chỉ đại từ phải có giới tính cụ thể mà dạng động từ của “do” cũng phải được liên hệ dựa trên giới tính.
+ Xem thêm bài viết: Cách Lựa Chọn Đối Tác Dịch Thuật Chuyên Nghiệp
Ngữ nghĩa trong giới tính
Dùng để chỉ danh từ nam và nữ được phân biệt theo sinh học. Trong khi điều này có vẻ tự hiểu được, nhưng lại có những vấn đề nảy sinh sau. Ví dụ: một con mèo trong tiếng Anh chỉ được gọi là “he” (anh ấy) hoặc “she” (cô ấy) nếu giới tính được xác định, nếu không, còn chỉ được gọi là nó “it”. Điều này không tồn tại trong nhiều ngôn ngữ. Vì nó khiến mọi thứ khó khăn, một số nền văn hóa đang cố gắng loại bỏ hoàn toàn giới tính và đưa ra các đại từ chuyển đổi như “zie, zim, zir, zis, và zieself” thay cho “she/she, him/her, his/her, himself/herself”. Vì ngay cả cộng đồng người đồng tính cũng không thể đồng ý về sự lựa chọn về các đại từ giới tính. Chính vì thế các dịch gả có thể gặp phải một số tình huống khó xử về vấn đề này trong thời gian tới.
Giới tính xã hội
Dùng để đề cập đến giới tính sinh học được giả định dựa trên việc sử dụng danh từ và trong xã hội mà nó được sử dụng. Sự phân biệt giữa giới tính và vai trò không còn rõ ràng như trước đây, tuy nhiên, theo nghĩa ngôn ngữ, các lời thoại vẫn chưa được chỉnh sửa. Ví dụ, từ “secretary” (thư ký) trong tiếng Anh từng ngụ ý rằng vị trí này do nam giới nắm giữ, và điều này đến nay đã không còn đúng nữa. Trong các nền văn hóa khác nhau, từ “cook” (nấu ăn) hay “maid” (người giúp việc) sẽ có sự phân định giới tính riêng biệt.
Nhiều vai trò của xã hội giới tính có nguồn gốc lịch sử và văn hóa sâu sắc, mặc dù chúng thường mang tính khuôn mẫu cao, các vấn đề ngữ cảnh liên quan đến dịch thuật không bị phóng đại. Các vấn đề phức tạp, các nền văn hóa, bối cảnh và hệ tư tưởng đằng sau sự thay đổi phân định giới tính khiến cho việc dịch thuật trở nên khó khăn hơn.
Khi chọn một dịch giả, hãy đảm bảo rằng họ có kiến thức chuyên môn về văn hóa và ngôn ngữ ở cả ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích để giải quyết các vấn đề về giới tính là một phần quan trọng của văn hóa dịch thuật.
+ Xem thêm bài viết: Cách Tạo Ra Một Bản Dịch Sáng Tạo Đạt Chất Lượng
Nếu bạn có nhu cầu tìm kiếm dịch vụ dịch thuật chuyên nghiệp thì hãy liên hệ ngay với công ty dịch thuật Adichthuat để được tư vấn miễn phí và nhận được báo giá dịch thuật tốt nhất trên thị trường hiện nay.
Chia Sẻ Kinh Nghiệm Dịch Thuật